مسجد سلیمان

معبد سرمسجد: آتشکده‌ای قدیمی است که مربوط به دوران پارس‌ها در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان در یکی از قدیمی‌ترین محلات آن به همین نام (سرمسجد) قرار دارد.
معبد بردنشانده: تخته سنگ و پلکانی در ۱۰ کیلومتری شهر و درجاده سد مسجدسلیمان، مربوط به دوران هخامنشیان که دارای یک آتشکدهٔ قدیمی می‌باشد.
تپه باستانی کلگه زرین: تپه‌ای باستانی در جنوب شهر و در قدیمی‌ترین محلات آن به همین نام (کلگه) که در آن آثار باستانی و مجسمات و سنگ نبشته‌های زیادی کشف شده‌است.
تپه باستانی گلگیر: شهری باستانی در منطقه‌ای به همین نام که در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر قرار دارد.

بلندترین ارتفاعات استان خوزستان در شهرستان مسجدسلیمان قرار دارد. این ارتفاعات در مناطق شمال و شمال شرقی شهرستان و در منطقه توریستی اندیکا واقع شده‌اند. مرتفع‌ترین قله در محدوده شهرستان مسجدسلیمان، کوه کینو با ارتفاع ۳۷۱۰ متر است.دیگر کوه‌های بلند مسجدسلیمان عبارتند از لیله، تاراز، منار، دلا، آلا، ادیو، شوه، لندر، دلی و آسماری.

مهمترین رودخانه مسجدسلیمان، رود کارون می‌باشد که از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از سدهای شهید عباسپور و مسجدسلیمان از کنار شهر می‌گذرد. همچنین رودخانه تمبی در جنوب شهر وجود دارد که در ساحل رودخانه پارک‌ها و تفریحگاه‌هایی ساخته شده که از جاذبه‌های گردشگری شهر به‌شمار می‌روند.

شهرستان مسجدسلیمان مانند بیشتر شهرهای خوزستان دارای آب و هوای گرم و نسبتاً خشک می‌باشد و تابستانی گرم و زمستانی مدیترانه‌ای دارد. میانگین بارش سالانه باران بالای ۴۰۰ میلی‌متر و میانگین دما کمتر از -۴ درجه سانتی‌گراد در زمستان و بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد در تابستان می‌باشد.

شهرستان مسجدسلیمان از دید جغرافیایی در درازای جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۴ دقیقه خاوری و پهنای جغرافیایی ۳۱٫۹۳ درجه و ۴۹٫۳۰ دقیقه شمالی گسترده شده‌است و بلندای آن از روی دریا ۳۷۲ متر می‌باشد.

یکی از نامهایی که به این شهر اطلاق می‌شود، شهر اولین هاست؛ که دلیل این نامگذاری هم ورود بسیاری از امکانات، دستگاه‌ها، کارخانجات ایران برای اولین بار در این شهر بوده‌است. در جدول زیر لیست تعدادی از ده‌ها اولینهای مسجدسلیمان آمده‌است:

در تاریخ ۲۸ ماه مه سال ۱۹۰۱ میلادی، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، ویلیام ناکس دارسی، تاجر بزرگ طلا در انگلستان امتیاز کشف نفت ایران را از آن خود کرد و برای این منظور جورج برنارد رینولدز را که تجربیاتی در زمینه حفاری نفت در مناطق نفت خیز سوماترا را داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد. رینولدز در پایان سال ۱۹۰۲ میلادی عملیات حفاری اولین چاه در چاه سرخ واقع در قصر شیرین و همچنین شاردین در رامهرمز را آغاز کرد و هم‌زمان مقدمات حفاری در منطقه نفتون مسجدسلیمان را مهیا ساخت

طلوع دوبارهٔ مسجدسلیمان، بعد از گذشت چندین سده در ۴ هکر نست ۵ خرداد ۱۲۸۷ هجری شمسی (۱۹۰۸میلادی) با فوران نفت از میدان نفتی نمره‌یک در میانه مسجدسلیمان کنونی آغاز گردید. فورانی که حیات اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان و بعد ایران را دگرگون کرد. بعد از کشف و فوران نفت در مسجدسلیمان با دخالت دولت انگلیس، شرکت سندیکای امتیازات، متعلق به ویلیام ناکس دارسی به شرکت «نفت ایران و انگلیس» تبدیل شد.

مسجدسلیمان را در دوره تمدن ایلام آساک می‌نامیدند که بخشی از منطقه سیماش عیلام تلقی می‌شد؛ ولی پس از حمله آریایی‌ها و شکست عیلامیان نام آن به «پارسوماش» تغییر پیدا کرد.[۳] در فاصله اواسط سدهٔ ۹ تا اوایل سدهٔ ۷ پیش از میلاد قومی آریایی به نام ‍ «پارسوا» از دامنه‌های شمال غربی زاگرس و کوه‌های بختیاری به جلگه خوزستان فرود آمدند و مسجدسلیمان کنونی از جمله مناطقی بود که در آن سکنی گزیدند. این قوم نیمه بدوی که متکی بر معیشت شبانی و به ویژه تربیت اسب بودند، بعد از آشنایی با کشاورزی و ترک کوچ‌نشینی، در نواحی کوهپایه‌ای جلگه، شهر تازه‌ای بنا نهادند و آنرا به یاد سرزمین گذشته خود که «پارسوا» نام داشت، «پارسوماش» خواندند. در شمال شرقی مسجدسلیمان بر روی تپه‌ای باستانی بنام سرمسجد آتشکده‌ای مربوط به آن دوران وجود دارد که پروفسور گیرشمن باستان‌شناس فرانسوی این آتشکده را مربوط به دوران پارس‌ها می‌داند و آنرا زادگاه چیش پش اول هخامنشی جد کوروش بزرگ می‌داند. مسجدسلیمان را در قدیم سرمسجد می‌نامیدند و علت آن وجود این آتشکدهٔ باستانی بود. در زمان حمله اعراب تازی‌ها می‌خواستند که آنرا از بین ببرند اما ایرانیان به دروغ به آن‌ها گفتند که این معبد ساخت سلیمان نبی می‌باشد و چون سلیمان بسیار مورد احترام اعراب بود آن‌ها از این عمل سر باز زدند. در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی هنگام بازدید رضاخان از سرمسجد وقتی که او این ماجرا را شنید دستور به تغییرنام سرمسجد به مسجدسلیمان داد و بدین ترتیب در سال ۱۳۰۵ و به تصویب مجلس شورای ملی نام مسجدسلیمان را بر این شهر نهادند.

مسجدسلیمان شهری تاریخی در میان کوه‌های زاگرس و از شهرهای بختیاری‌نشین استان خوزستان در کشور ایران است. عملیات استخراج نفت، برای نخستین بار در خاورمیانه در سال ۱۹۰۸ میلادی توسط کنسرسیوم دارسی از این شهر و با چاه شماره یک، در میدان نفتی مسجد سلیمان آغاز گردید.